Systemy operacyjne - Powłoki systemów operacyjnych

1. Powłoka systemowa (shell) – program komputerowy pełniący rolę pośrednika pomiędzy systemem operacyjnym lub aplikacjami a użytkownikiem, przyjmując jego polecenia i „wyprowadzając” wyniki działania programów. 

2. Przykłady powłok systemowych:
  • Graficzne: Windows Shell, GNOME, KDE, CDE
  • Tekstowe: bash (UNIX), Windows PowerShell, cmd.exe
3. Do komunikacji użytkownika z jądrem systemu operacyjnego służy powłoka systemu (shell), w
linuksie jest dostępnych kilka powłok:
  • The C shell (/bin/csh, /bin/tcsh)
  • The TC shell (/bin/tcsh)
  • The Korn shell (/bin/ksh)
  • The Bourne shell (/bin/sh, /bin/bash)
  • The Bourne again shell (/bin/bash)
4. Polecenia systemu Linux:
  • man - podręcznik systemowy (manual)
  • pwd – wypisuje ścieżkę obecnego katalogu
  • cd - zmienia aktualny katalog
  • ls - listuje katalog (z parametrem a - listuje wszystkie pliki włącznie z ukrytymi; z parametrem l pokazuje szczegółową listę, z parametrem R wyświetla zawartość podkatalogów, z parametrem S sortuje po rozmiarze katalogu)
  • cat – wypisuje wszystkie podane mu pliki na standardowe wyjście
  • mkdir - tworzenie nowego katalogu
  • rmdir - usuwanie wybranego katalogu
  • cp - kopiuje pliki
  • rm - usuwa pliki
  • mv - przenosi pliki
  • touch - tworzy pusty plik
  • alias - ustawia i wypisuje definicje skrótowych komend ('aliasów'), które są obecnie ustawione w środowisku
  • find - szuka pliku w podanej ścieżce
  • grep - pozwala szukać wzorca w pliku (np. stringa)
  • sort - powoduje wyświetlenie zawartości pliku w wersji posortowanej
5. Potok daje możliwość budowania poleceń, które standardowo nie występują. Pozwala to na połączenie kilku komend jednocześnie:

np.
ls - l | grep "png" | wc -l 


6. Dowiązanie symboliczne – specjalny rodzaj pliku w systemach plików. Wskazuje on, odwołując się za pomocą nazwy, na dowolny inny plik lub katalog (który może nawet w danej chwili nie istnieć). Odwołanie jest niewidoczne na poziomie aplikacji, tzn. jest traktowane jak zwykły plik lub katalog.

7. Polecenia systemu Windows:
  • istdisk - lista dostępnych dysków na komputerze
  • shrink - zmniejszenie woluminu
  • mkdir - tworzenie folderu
  • rmdir - usunięcie folderu
  • md <all> - wejście do folderu <all>
  • rename - zmiana nazwy folderu
  • type null>plik.txt - stworzenie pliku tekstowego
  • del - usunięcie pliku
  • xcopy - kopiuje pliki (-e : kopiuje wszystko, -y : nie pyta o potwierdzenie)
  • net user - lista kont wraz z ich nazwami
  • net user <nazwa> - informacje dotyczące konta o danej nazwie
  • net user help - pokazuje opcje, które można wykonać na tym koncie

net user szef qwerty /add (tworzy użytkownika o nazwie szef z hasłem qwerty)

net user pracownik qwerty /add /passwordchg: no /time: pn-pt 8:00-16:00; so 10:00-14:00 
(tworzy konto pracownik z hasłem qwerty, którego nie może zmienić, a godziny, na które ten użytkownik może się zalogować to: od pon. do piątku 8-16, a w sobotę 10-14)
time: all - możliwość logowania się w każdych godzinach
  • net localgroup - dodaje grupy użytkowników
  • cacls - pozwala modyfikować listę kontroli dostępu

np. cacls folder1 /t /e /g szef:f 
Pokaże uprawnienia do folderu1, 
/t - zmiana uprawnień 
/e - edycja uprawnień
/g - uprawnienia dostępu

parametry: 
-n (brak dostępu) 
-r (odczyt)
-w (zapis)
-c (zmiana)
-f (pełna kontrola)
-p (resetowanie listy uprawnień)
  • cls - czyści okno konsoli z tekstu 
  • systeminfo - wyświetla podstawowe informacje o zainstalowanym systemie, poprawkach, wyświetla nazwę hosta, strefę czasową oraz częściową konfigurację karty sieciowej
  • ipconfig - wyświetla aktualną konfigurację karty sieciowej
  • getmac - wyświetla adresy fizyczne MAC zainstalowanych kart sieciowych
  • netstat - wyświetla listę aktualnych połączeń sieciowych
  • ping onet.pl - sprawdza połączenie z daną stroną
  • calc - kalkulator
  • notepad - uruchamia notatnik
  • time - pokazuje i ustawia czas
  • shutdown - wyłącza komputer
  • wusa - zarządza aktualizacjami Windows
  • chkdisk - sprawdza dysk w poszukiwaniu błędów
  • winsat disk -seg -read/write -drive C - testuje prędkość dysku C pod względem odczytu/zapisu 
  • ver - pokazuje wersję systemu operacyjnego
  • perfmon - służy do uruchamiania "Monitora wydajności"
  • vol - pokazuje nazwę dysku
  • history - wyświetla listę zapisanych wcześniej komend
  • color - ustawia kolor konsoli
  • tasklist - wyświetla listę procesu
  • defrag - służy do defragmentacji dysku (uruchamia się go z Diskpart`a)
  • mode - służy do konfiguracji urządzeń systemowych
  • sc - otwiera zarządzanie usługami 
  • winhl32 - aplikacja otwiera pliki pomocy
  • log off - wylogowuje danego użytkownika
  • mem - wyświetla informacje dotyczące pamięci RAM 
  • format - formatowanie dysku 
  • sfc - skanuje pliki systemowe i wyświetla te błędne 
  • nslookup - diagnostyka DNS