Historia i społeczeństwo - Polityka i politycy. Narodziny masowych ruchów politycznych na ziemiach polskich.

1. Ruch socjalistyczny:

Główne założenia:

  • ośmiogodzinny dzień pracy
  • bezpłatny dostęp do opieki zdrowotnej i edukacji
  • ustanowienie pensji minimalnych
  • zakaz pracy dzieci
  • postulaty niepodległościowe

Międzynarodowa Socjalno-Rewolucyjna Partia Proletariat (1882 rok)
Związek Robotników Polskich
II Proletariat
Socjaldemokracja Królestwa Polskiego (1893 rok) ---> Socjaldemokracja Królestwa Polskiego i Litwy (1900 rok)
Polska Partia Socjalistyczna (1892 rok)
Polska Partia Socjalno-Demokratyczna Galicji i Śląska Cieszyńskiego (1892 rok)

2. Ruch narodowy:

Główne założenia:
  • obrona tożsamości narodowej Polaków
  • wyższość interesu narodowego nad celami poszczególnych jednostek
  • obrona polskości przed zaborcami
  • wypieranie z życia gospodarczego Niemców i Żydów
Liga Polska (1887 rok)
Związek Młodzieży Polskiej
Liga Narodowa (1893 rok)
Stronnictwo Demokartyczno-Narodowe, nazywane inaczej Narodową Demokracją (1897 rok)

3. Ruch ludowy:

Główne założenia:
  • demokratyzacja życia politycznego
  • reforma rolna mająca polegać na parcelacji dużych majątków ziemiańskich i nadaniu gruntów bezrolnym i małorolnym chłopom
  • potrzeba niepodległości Polski
  • rozwijanie polskiej świadomości narodowej
Stronnictwo Chrześcijańsko-Ludowe
Stronnictwo Ludowe (1895 rok) ---> Polskie Stronnictwo Ludowe (od 1903 roku)
rozłam w łonie partii na PSL-Lewicę i PSL-Piast

4. Krwawa niedziela – nazwa używana w historiografii na określenie wydarzeń z 22 stycznia 1905 w Petersburgu. W dniu tym została zorganizowana 200 tysięczna, pokojowa demonstracja robotnicza prowadzona przez prawosławnego duchownego Gieorgija Gapona. Celem demonstracji było zaapelowanie do cara o poprawienie losu robotników.Mikołaj II został zmuszony do ustępstw. Zapowiedział nadanie konstytucji i w 1906 roku zezwolił na otwarcie obrad Dumy Państwowej, czyli rosyjskiego parlamentu.

5. Na wieść o krwawej niedzieli natychmiast zareagowały polskie środowiska robotnicze. Wezwano do strajku powszechnego na terenie Kongresówki. W PPS doszło do rozłamu na PPS-Lewicę i PPS-Frakcję Rewolucyjną. Lewica chciała wspólnie z rewolucjonistami rosyjskimi obalić carat i dążyć do autonomii ziem polskich. Grakcja Rewolucyjna z Piłsudskim na czele uważała natomiast, że należy działać samodzielnie, opierając się na strukturach Organizacji Bojowej i doprowadzić do powstania niepodległej Polski. Stosunek ND do rewolucji był negatywny. Dmowski oskarżał socjalistów, że dezorganizują życie polskich robotników i wpychają ich w jeszcze większą nędzę. Potępiał oddawanie polskich robotników w ręce "niedołężnej rewolucji rosyjskiej".