Historia i społeczeństwo - Bić się czy nie bić?
1. Przyczyny klęski powstania listopadowego:
- błędne decyzje dyktatorów powstania
- brak wsparcia ze strony chłopów
- obojętne były państwa zachodniej Europy
- zupełny brak jedności w czasie obrad sejmu
- niewiara w sukces powstania
- zbyt duże rozbieżności w uzbrojeniu i liczebności wojsk
2. Skutkiem wojny polsko-rosyjskiej w 1831 r. było uratowanie powstania belgijskiego przed interwencją Rosji. Uratowanie tego powstania pobudziło do rozwoju ruchów narodowościowych we Włoszech czy w Czechach. Powstańców to nie pocieszało, ponieważ spadło na nich prześladowanie Rosjan w formie: długoletnich więzień, ciężkich robót, zsyłek na Syberię, konfiskat majątków.
3. W 1832 r. car zniósł konstytucję Królestwa Polskiego, a w jej miejsce wydał Statut Organiczny. Na jego mocy:
- zlikwidowano sejm Królestwa i polską armię
- wprowadzono rosyjski system miar i wag oraz walutę
- pozostała polska administracja, odrębny skarb i Bank Polski
- najwyższe urzędy zarezerwowano dla Rosjan, a namiestnikiem Kongresówki został Iwan Paskiewicz - dowódca wojsk rosyjskich
- wybudowano warszawską Cytadelę (symbol carskiej dominacji)
4. Skutki powstania krakowskiego:
- likwidacja Wolnego Miasta Krakowa i wcielenie go do Austrii
- na Uniwersytecie Jagiellońskim wprowadzono język niemiecki
- włączenie Rzeczypospolitej Krakowskiej do Galicji
- wynarodawianie Polaków
- zlikwidowano wszelkie odrębne instytucje Kongresówki, a Bank Polski zamknięto
- zamiast nazwy Królestwo Polskie --> określenie Priwislinskij Kraj (Kraj Nadwiślański)
- zrusyfikowano oświatę i zmniejszono liczbę szkół
- zakazano Polakom nabywania majątków ziemskich
- represje dotknęły też polski Kościół Katolicki oraz grekokatolików.
- na skutek Wiosny Ludów w Galicji i powstania styczniowego w Królestwie Polskim nastąpiło uwłaszczenie chłopów.
W 1848 powstał pruski parlament, w którym zasiedli także Polacy, co dało im legalną możliwość obrony polskich interesów narodowych.
6. Po upadku każdego z powstań z ziem polskich wyjeżdżali ludzie, którzy brali udział w walce z zaborcami. Uciekali przez prześladowaniami i wyrokami śmierci. Zaciągali się do armii krajów, które były potencjalnymi przeciwnikami państw zaborczych albo walczących z absolutnymi monarchiami o realizację liberalnych i demokratycznych wartości.
7. Uchodźcy zwani Wielką Emigracją opuścili Królestwo Kongresowe po upadku powstania listopadowego. Osiedlili się oni głównie we Francji, część wyjechała do Wielkiej Brytanii i obu Ameryk. Powstały dwa najważniejsze polskie nurty emigracyjne XIX w.: konserwatywny i demokratyczno-liberalny, ponieważ różnice polityczne między ugrupowaniami, rozważającymi przyczyny klęski powstania, okazały się bardzo głębokie.
8. Józef Szujski i krakowska szkoła historyczna ostro wystąpili przeciwko tzw. liberum conspiro, czyli organizowaniu spisków i konspiracji nie zwracając uwagi na konsekwencje polityczne. Negatywny wpływ tych działań porównali do następstw liberum veto. Stanisław Koźmian i Stanisław Tarnowski oraz Józef Szujski wydali prześmiewczą Tekę Stańczyka. Była to satyra na poglądy Lelewela. Ów cykl artykułów wzbudził silne kontrowersje, ale też zyskał wielki rozgłos, że konserwatywne ugrupowanie polityków galicyjskich popierających politykę ugodową zyskało miano stańczyków.
9. Trójlojalizm, postawa polityczna dużej części klas posiadających w Polsce po upadku powstania styczniowego 1863-1864, wyrażająca się w podporządkowaniu władzom trzech (stąd nazwa) państw zaborczych. Zwolennicy trójlojalizmu wyrzekali się dążeń niepodległościowych, prowadząc co najwyżej walkę o utrzymanie tożsamości narodowej i autonomii gospodarczej w ramach państwa zaborczego. Ugodowe stanowisko powodowało minimalizację postulatów wysuwanych w sprawach politycznych i narodowych.
W poszczególnych zaborach trójlojalizm przybierał różne formy, co wynikało z odmiennych warunków gospodarczych i politycznych. Lojalistyczną postawę wobec rządów zaborczych przyjęli w Galicji m.in. stańczycy, w Poznańskiem przedstawiciele Koła Polskiego w sejmie pruskim, szczególnie w okresie kanclerstwa (1890-1894) L. von Capriviego, w Królestwie Polskim tzw. ugodowcy.