Historia i społeczeństwo - W orężu siła. Wielcy hetmani Rzeczypospolitej w XVII wieku
1. W 1587 roku, po śmierci Stefana Batorego władzę w RP objął Zygmunt III Waza. Był on dziedzicznym następcą tronu szwedzkiego. W 1892 roku połączył unią personalną Polskę i Szwecję. W 1599 r. szwedzki parlament zdetronizował Zygmunta III, ten zaś w odwecie przyłączył szwedzką Estonię do Rzeczypospolitej. Bezpośrednią przyczyną konfliktu polsko-szwedzkiego, który ciągnął się aż do drugiej połowy XVII, był fakt, że Zygmunt nadal tytułował się królem Szwecji. Zygmunt III uwikłał Rzeczpospolitą również w kilkunastoletnią wojnę z Rosją. W czasie jego rządów wybuchł też konflikt z Turcją. Wojny z tymi sąsiadami nękały Rzeczpospolitą także w czasach rządów dwóch synów Zygmunta, kolejno wybieranych przez szlachtę na tron – Władysława IV (panował 1632–1648) i Jana Kazimierza (panował 1648–1668).
2. W 1600 r. wybuchła wojna Rzeczypospolitej ze Szwecją. Dowództwo w Inflantach powierzono Janowi Karolowi Chodkiewiczowi. W 1605 roku hetman stoczył bitwę z wojskami króla Szwecji pod Kircholmem. Odniósł on zwycięstwo.
Pierwszy etap wojny o Inflanty zakończył się w 1611 r. po śmierci Karola IX. Walki wznowiono dopiero w 1617 r., gdy w Szwecji panował już Gustaw II Adolf. Drugi etap wojen w Inflantach nie był dla polsko-litewskiego państwa korzystny, gdyż zaangażowana w wojny z Rosją oraz Turcją Rzeczpospolita nie była w stanie skoncentrować na tym froncie odpowiednich sił. W 1622 r. w Mitawie został podpisany rozejm, na mocy którego Szwedzi przejmowali większość polskich Inflant po linię rzeki Dźwiny.
3. W 1621 roku Chodkiewicz zdecydował się na obronę twierdzy Chocimskiej, w której gromadził 55 tysięcy żołnierzy. Armia sułtana natomiast liczyła 100 tysięcy ludzi. Dzięki determinacji polskiego wodza RP udało się przetrwać oblężenie. Udało się zawrzeć pokój, dzięki któremu granica polsko-turecka się nie zmieniła.
4. W 1609 r. wojska Rzeczypospolitej pod wodzą króla Zygmunta III i hetmana polnego koronnego Stanisława Żółkiewskiego (1547–1620) obległy Smoleńsk, twierdzę, która blokowała drogę na
Moskwę. Na początku 1610 r. roku Szujski wraz ze szwedzkimi sojusznikami przygotowywał odsiecz dla Smoleńska.
5. W kolejnych latach wojna przyniosła kapitulację polskiej załogi Kremla i wybór na cara Michała
Romanowa. Dopiero w 1619 r. w Dywilinie udało się zawrzeć rozejm. Był on korzystny dla Rzeczypospolitej, gdyż poszerzała ona swe terytoria na wschodzie o ziemie smoleńską, siewierską i czernihowską
6. W 1627 roku rozegrała się bitwa morska pod Oliwą, która ograniczyła częściowo dostawy dla szweckich wojsk w Prusach. W 1629 roku Stanisław Koniecpolski odniósł zwycięstwo pod Trzcianą. W tym samym roku został zawarty rozejm w Starym Targu.
7. W 1672 r. wybuchła wojna Rzeczypospolitej z Turcją. Po krótkim oblężeniu skapitulowała twierdza w Kamieńcu Podolskim, a wojska turecko-tatarskie rozlały się po całym Podolu. Rzeczpospolita była zmuszona od zawarcia haniebnego traktatu w Buczaczu. Polska oddawała Turcji Podole i prawobrzeżną Ukrainę oraz zgadzała się płacić sułtanowi coroczny haracz, co oznaczało uznanie przez Rzeczpospolitą tureckiej zwierzchności. Na szczęście sejm rozejmu nie zatwierdził i uchwalił podatki na wojsko. W 1673 r. w bitwie pod Chocimiem hetman Sobieski rozbił turecki korpus. To wielkie zwycięstwo zbiegło się w czasie ze śmiercią Michała Korybuta Wiśniowieckiego. W tej sytuacji szlachta wybrała na króla chocimskiego zwycięzcę (panował od 1674). Już jako król, Jan III kontynuował wojnę przeciwko Turkom. Po pewnym czasie zawarł nawet antyturecki sojusz z Habsburgami. W lecie 1683 r. roku turecka armia wielkiego wezyra Kara Mustafy obległa Wiedeń i Sobieski musiał ruszyć na odsiecz habsburskiej stolicy. Połączone pod dowództwem Jana III siły chrześcijańskie odniosły wspaniałe zwycięstwo nad Turkami.
2. W 1600 r. wybuchła wojna Rzeczypospolitej ze Szwecją. Dowództwo w Inflantach powierzono Janowi Karolowi Chodkiewiczowi. W 1605 roku hetman stoczył bitwę z wojskami króla Szwecji pod Kircholmem. Odniósł on zwycięstwo.
Pierwszy etap wojny o Inflanty zakończył się w 1611 r. po śmierci Karola IX. Walki wznowiono dopiero w 1617 r., gdy w Szwecji panował już Gustaw II Adolf. Drugi etap wojen w Inflantach nie był dla polsko-litewskiego państwa korzystny, gdyż zaangażowana w wojny z Rosją oraz Turcją Rzeczpospolita nie była w stanie skoncentrować na tym froncie odpowiednich sił. W 1622 r. w Mitawie został podpisany rozejm, na mocy którego Szwedzi przejmowali większość polskich Inflant po linię rzeki Dźwiny.
3. W 1621 roku Chodkiewicz zdecydował się na obronę twierdzy Chocimskiej, w której gromadził 55 tysięcy żołnierzy. Armia sułtana natomiast liczyła 100 tysięcy ludzi. Dzięki determinacji polskiego wodza RP udało się przetrwać oblężenie. Udało się zawrzeć pokój, dzięki któremu granica polsko-turecka się nie zmieniła.
4. W 1609 r. wojska Rzeczypospolitej pod wodzą króla Zygmunta III i hetmana polnego koronnego Stanisława Żółkiewskiego (1547–1620) obległy Smoleńsk, twierdzę, która blokowała drogę na
Moskwę. Na początku 1610 r. roku Szujski wraz ze szwedzkimi sojusznikami przygotowywał odsiecz dla Smoleńska.
5. W kolejnych latach wojna przyniosła kapitulację polskiej załogi Kremla i wybór na cara Michała
Romanowa. Dopiero w 1619 r. w Dywilinie udało się zawrzeć rozejm. Był on korzystny dla Rzeczypospolitej, gdyż poszerzała ona swe terytoria na wschodzie o ziemie smoleńską, siewierską i czernihowską
6. W 1627 roku rozegrała się bitwa morska pod Oliwą, która ograniczyła częściowo dostawy dla szweckich wojsk w Prusach. W 1629 roku Stanisław Koniecpolski odniósł zwycięstwo pod Trzcianą. W tym samym roku został zawarty rozejm w Starym Targu.
7. W 1672 r. wybuchła wojna Rzeczypospolitej z Turcją. Po krótkim oblężeniu skapitulowała twierdza w Kamieńcu Podolskim, a wojska turecko-tatarskie rozlały się po całym Podolu. Rzeczpospolita była zmuszona od zawarcia haniebnego traktatu w Buczaczu. Polska oddawała Turcji Podole i prawobrzeżną Ukrainę oraz zgadzała się płacić sułtanowi coroczny haracz, co oznaczało uznanie przez Rzeczpospolitą tureckiej zwierzchności. Na szczęście sejm rozejmu nie zatwierdził i uchwalił podatki na wojsko. W 1673 r. w bitwie pod Chocimiem hetman Sobieski rozbił turecki korpus. To wielkie zwycięstwo zbiegło się w czasie ze śmiercią Michała Korybuta Wiśniowieckiego. W tej sytuacji szlachta wybrała na króla chocimskiego zwycięzcę (panował od 1674). Już jako król, Jan III kontynuował wojnę przeciwko Turkom. Po pewnym czasie zawarł nawet antyturecki sojusz z Habsburgami. W lecie 1683 r. roku turecka armia wielkiego wezyra Kara Mustafy obległa Wiedeń i Sobieski musiał ruszyć na odsiecz habsburskiej stolicy. Połączone pod dowództwem Jana III siły chrześcijańskie odniosły wspaniałe zwycięstwo nad Turkami.
