J.polski - Romantyzm
1. Romantyzm (z łaciny "niezwykły") - epoka trwająca od końca XVIII wieku w Anglii i Niemczech, do połowy XIX wieku (konkretnie 1789-1849). W Polsce epoka trwa od 1822 r. (od wydania "Ballad i romansów" Adama Mickiewicza) do 1864 r. (do klęski powstania styczniowego).
2. Główne tendencje filozoficzne:
2. Główne tendencje filozoficzne:
- mistycyzm - doświadczenie religijne, polegające na bezpośredniej, czyli niezależnej od rytuałów i obrzędów, relacji człowieka z rzeczywistością pozamaterialną, pozazmysłową lub transcendentną (Juliusz Słowacki)
- profetyzm - zjawisko spotykane w wielu religiach, polegające na występowaniu wśród członków danej grupy religijnej przekonania, że niektóre jednostki są powoływane przez bóstwo do głoszenia jego woli i przepowiadania przyszłości ("Dziady")
- irracjonalizm - pogląd filozoficzny głoszący, że rzeczywistości nie da się poznać w racjonalny sposób, przypisujący najwyższą wartość pozarozumowym środkom poznawczym (Adam Mickiewicz "Romantyczność")
- okultyzm - zespół poglądów i wierzeń o istnieniu niepoddających się naukowym obserwacjom istot, mocy i możliwości ukrytych we wszechświecie i człowieku, wierzenia o wychodzących poza poznanie zdolnościach ludzkich i ich podporządkowaniu, związane z tymi wierzeniami magiczne rytuały, praktyki medytacyjne.
- prometeizm - postawa poświecenia się dla ludzkości, wyższej idei lub sprawy narodowej ("Dziady cz.III")
- mesjanizm - wiara w zbawienie ludzkości, które po okresie katastrof i nieszczęść dokona się za sprawą wybranej przez Boga jednostki lub zbiorowości ("Dziady cz.III")
- Weltschmerz - zespół nastrojów i emocji typu: depresja, smutek, apatia, melancholia wynikających z myśli o niedoskonałości świata, a właściwie ze zderzenia chęci działania i niemożności jego realizacji oraz dysonansu pomiędzy wrażliwością bohatera a jego otoczeniem; romantyczny, sentymentalny pesymizm ("Cierpienia młodego Wertera")
- winkelriedyzm - postawa bohatera poświęcającego życie dla wolności ojczyzny ("Kordian")
3. Charakterystyka bohatera romantycznego:
- buntownik przeciwko normom
- ciekawy świata
- nieszczęśliwie zakochany
- podróżnik szukający samego siebie
- tajemniczy, skryty
- religijny
- patriota, poświęca się dla ojczyzny
- świadomy swoich błędów
4. Adam Mickiewicz "Romantyczność":
- utwór ten to manifest poetycki i ideowy Mickiewicza
- genezy tego utworu należy szukać w ludowych wierzeniach i przekonaniach o możliwości kontaktowania się ludzi żywych ze zmarłymi
- Streszczenie: Karusia w biały dzień na rynku miasteczka rozmawia ze zmarłym ukochanym. Dla rozpaczonej dziewczyny świat niewidzialny jest tak samo rzeczywisty jak ten widzialny. Rozmawia ona z duchem Jasia i uważa to za naturalne, jednak przez jednego starca - jest postrzegana jako osoba szalona.
- Interpretacja: Karusia i stojący po jej stronie ludzie przedstawiają postawę romantyczną ("patrzą sercem"), natomiast starzec jest ich przeciwnikiem (oświeceniowy racjonalista)
5. Adam Mickiewicz "Sonety krymskie":
- cykl sonetów powstałych w czasie zesłania Mickiewicza w głąb Rosji
- tematy poruszane w sonetach: egzotyczne piękno krymskiej przyrody (np. w Stepach Akermańskich), obca i fascynująca kultura islamu ("Czatyrdah"), refleksja egzystencjalna i eschatoloficzna ("Stepy akermańskie"), refleksja metafizyczna ("Czatyrdah"), refleksja historiozoficzna i refleksja autotematyczna.
- Autor w sonetach utożsamia się z podmiotem lirycznym, ukazując postać samotnego, smutnego i rozdartego wewnętrznie pielgrzyma. To typowy bohater romantyczny - samotny i niezrozumiany, tęskni za ojczyzną. Marzy o wielkich przeżyciach, jest odważny, śmiało rusza w niedostępne ludziom przestrzenie, jest obeznany z pięknem i niebezpieczeństwami orientalnego krajobrazu.
- Streszczenie , interpretacja
- Konrad jako bohater romantyczny: jest poetą, buntownikiem, chce "rządu dusz", jest romantycznym Prometeuszem
7. Adam Mickiewicz "Pan Tadeusz":
8. Juliusz Słowacki "Kordian":
9. Juliusz Słowacki "Hymn" [Smutno mi Boże!]:
Słowacki przedstawia w tym wierszu sylwetkę poety-tułacza, pielgrzyma. Podmiot liryczny wspomina o swojej wiecznej, samotnej wędrówce po świecie o swej bezdomności i zgubieniu wśród ludzi. Utwór jest stylizowany na modlitwę, na rozmowę z Bogiem, w czasie której poeta dziękuje Mu za stworzenie świata, ale stwierdza, że dary Boże nie są w stanie ukoić jego rozpaczy. Podmiot liryczny skarży się na los wygnańca, którego kości spoczną w obcej ziemi, nie może wrócić do ojczyzny.
10. Cyprian Norwid "Fortepian Szopena":
Wiersz, w którym autor przywołał postać i twórczość Fryderyka Szopena. Utwór ten jest próbą ukazania artysty poprzez muzykę. Norwid porusza problem aktu tworzenia dzieła sztuki w ogóle. Muzyka kompozytora przywodzi podmiotowi lirycznemu na myśl doskonałość, pełnię. Tekst ma charakter typowo ludowy i narodowy. Wyrzucenie fortepianu Szopena to zamach na polskość. Autor również zawarł w tekście swoje refleksje o braku zrozumienia przez współczesnych ludzi dla jego wierszy.
11. Cyprian Norwid "W Weronie":
W wierszu można dostrzec powściągliwość w okazywaniu emocji przez podmiot liryczny, a także bliską epice narracyjność. Poeta wykorzystał aluzję literacką jako pretekst do zajęcia stanowiska w fundamentalnym sporze światopoglądowym dotyczącym relacji ducha i materii, uczucia oraz rozumu. Norwid skonfrontował historię Szekspira z bezdusznym światem i zdrowym rozsądkiem.
12. Johann Wolfgang Goethe "Cierpienia młodego Wertera":
Słowacki przedstawia w tym wierszu sylwetkę poety-tułacza, pielgrzyma. Podmiot liryczny wspomina o swojej wiecznej, samotnej wędrówce po świecie o swej bezdomności i zgubieniu wśród ludzi. Utwór jest stylizowany na modlitwę, na rozmowę z Bogiem, w czasie której poeta dziękuje Mu za stworzenie świata, ale stwierdza, że dary Boże nie są w stanie ukoić jego rozpaczy. Podmiot liryczny skarży się na los wygnańca, którego kości spoczną w obcej ziemi, nie może wrócić do ojczyzny.
10. Cyprian Norwid "Fortepian Szopena":
Wiersz, w którym autor przywołał postać i twórczość Fryderyka Szopena. Utwór ten jest próbą ukazania artysty poprzez muzykę. Norwid porusza problem aktu tworzenia dzieła sztuki w ogóle. Muzyka kompozytora przywodzi podmiotowi lirycznemu na myśl doskonałość, pełnię. Tekst ma charakter typowo ludowy i narodowy. Wyrzucenie fortepianu Szopena to zamach na polskość. Autor również zawarł w tekście swoje refleksje o braku zrozumienia przez współczesnych ludzi dla jego wierszy.
11. Cyprian Norwid "W Weronie":
W wierszu można dostrzec powściągliwość w okazywaniu emocji przez podmiot liryczny, a także bliską epice narracyjność. Poeta wykorzystał aluzję literacką jako pretekst do zajęcia stanowiska w fundamentalnym sporze światopoglądowym dotyczącym relacji ducha i materii, uczucia oraz rozumu. Norwid skonfrontował historię Szekspira z bezdusznym światem i zdrowym rozsądkiem.
12. Johann Wolfgang Goethe "Cierpienia młodego Wertera":