Systemy operacyjne - Prawa autorskie, rodzaje licencji

1. Prawo autorskie to zespół norm i aktów prawnych, mających na celu zabezpieczenie wytworów ludzkiej działalności przed nielegalnym rozpowszechnieniem rozpowszechnianiem, kopiowaniem lub czerpaniem korzyści.

2. Prawa autorskie dzielimy na:
  • autorskie prawa osobiste (prawa do powiązania nazwiska autora z jego dziełem, prawa te nie wygasają i są niezbywalne)
  • autorskie prawa majątkowe (prawa zabezpieczające interesy twórców utworów/wydawców, którzy nabyli od autora prawa majątkowe do rozpowszechniania nim, prawa te wygasają dopiero po 70 latach od śmierci autora lub po 70 latach od rozpowszechnienia utworu, gdy autor jest nieznany)
3. Dlaczego wprowadzono prawa autorskie?
Powodem wprowadzenia tych praw było zabezpieczenie interesów twórców oraz wydawców.

Efektem naruszenia tych właśnie praw są:
  • Utrata przez twórców zysków z tytułu rozpowszechnienia utworów
  • Straty firm zajmujących się dystrybucją i promocją utworów
  • Straty państwa związane z nieodprowadzeniem podatków.
4. Zgodnie z prawem autorskim, bez zezwolenia posiadacza autorskich praw majątkowych do programu jego legalny użytkownik może:
  • utworzyć jedną kopię zapasową, jeśli jest to niezbędne do korzystania z programu
  • zwielokrotniać kod, jeśli jest to niezbędne do uzyskania informacji koniecznych do osiągnięcia współdziałania niezależnie działającego programu.

5. Autorskie prawa majątkowe obejmują:
  • trwałe lub czasowe zwielokrotnienie programu komputerowego, dekomplikacja kodu
  • dokonywanie jakichkolwiek zmian w programie
  • rozpowszechnianie programu lub jego kopii.

6. Nie podlegają prawu autorskiemu następujące rzeczy:
  • informacje o wydatkach
  • kursy walut
  • prognoza pogody
  • program radiowy i telewizyjny
  • repertuar kin i teatrów
  • proste ogłoszenia i komunikaty
  • ustawy, ich projektu, dokumenty urzędowe itp.

6. Licencja to umowa pomiędzy producentem, a użytkownikiem dotycząca zasad użytkowania produktu.

7. Legalnie zakupiony program ma nr licencyjny, służący do identyfikacji.

PAMIĘTAJ! PRZED ROZPOCZĘCIEM KORZYSTANIA NALEŻY PRZECZYTAĆ UMOWĘ LICENCYJNĄ!

8. Rodzaje licencji:
  • Freeware - programy na tej licencji można używać i rozpowszechniać za darmo, nie można ich sprzedawać lub dokonywać w nich zmian. W przypadku korzystania przez firmy programów na tej licencji, muszą one dokonać opłaty licencyjnej. Istnieje możliwość zakupienia wersji Pro posiadającą więcej możliwości
  • Public domain - autor/autorzy oprogramowania zrzekają się praw do rozpowszechniania oprogramowania na rzecz ogółu użytkowników. Dozwolona jest dalsza dystrybucja oprogramowania bez zgody autora.
  • Shareware - udostępniane bezpłatnie do testów, oprogramowanie ma ograniczenia w postaci np. limitowanego czasu na testowanie aplikacji lub wyłączenie niektórych opcji tego programu.
  • GNU-GPL - to zasady licencyjne, pozwalają na legalne zmienianie kodu źródłowego.
  • Licencja typu Linux - licencja odnosząca się do systemu Linux, którego jądro jest upowszechnione według praw licencji GPL-Linux jest oprogramowaniem w wolnym obiegu, w tym sensie, że jego użytkownikom wolno go kopiować, zmieniać i stosować w dowolny sposób oraz rozdawać własne kopie bez ograniczeń.
9. Pamiętajmy, że licencje są grupowe i jednostanowiskowe.

10. Formy ograniczeń w użytkowaniu:
  • Trialware (w pełni sprawny, możliwe jest korzystanie tylko przez określony czas od dnia jego zainstalowania w systemie)
  • Demo (brak ograniczeń czasowych, część funkcji jest niedostępna)
  • Adware (programy nieodpłatne, zawierają reklamy, ale można wykupić wersję "Pro", w której takowych nie ma)
  • Postcardware - określenie statusu, pod jakim autor programu rozprowadza swoją aplikację. Wymaga on, aby użytkownik wysyłał do autora kartę pocztową z opinią na temat programu
11. Piractwo komputerowe to łamanie praw autorskich, nielegalne posługiwanie się programem komputerowym bez zgody autora lub producenta bez uiszczenia opłaty.

12. Przestępczość komputerowa - zachowania przestępcze, związane z elektonicznym przetwarzaniem danych.

13. Rodzaje przestępstw komputerowych to np. fałszerstwa komputerowe, sabotaż komputerowy, podsłuch komputerowy, szpiegostwo komputerowe.

14. Hacking i cracking komputerowy - wg litery prawa konsekwencjami może być grzywna lub ograniczenie wolności do lat 3.