J.polski - Starożytność
1. Antyk to epoka trwająca od końca pierwszego tysiąclecia p.n.e. do około V wieku n.e. (476r. - upadek cesarstwa zachodniorzymskiego. Termin ten odnosi się do dorobku kulturalnego starożytnej Grecji i Rzymu. Starożytność dzilimy na antyk mityczny (grecki) i chrześcijański (rzymski).
2. Stoicyzm - propagował życie zgodnie z rozumem i opanowanie namiętności jako najwyższą cnotę i warunek szczęścia. Ideałem człowieka jest mędrzec, który uniezależnia się od wszelkich wyroków losu. Cel: osiągnięcie wewnętrznego spokoju.
3. Sceptycyzm - prawda jest niedostępna człowiekowi ze względu na ograniczone możliwości poznawcze.
4. Epikureizm - życie szczęśliwe to życie rozumne, moralne i cnotliwe, cel: dążenie do przyjemności i szczęścia, warunek szczęśliwego życia: brak cierpień
5. Cynizm - demonstrował swoje lekceważenie dla wszelkich społecznych konwenansów, nie dostrzegli np. nic zdrożnego w publicznym załatwianiu naturalnych potrzeb.
6. Antycznym ideałem piękna był umiar, oszczędność formy osiągnięta dzięki zastosowaniu kanonu, czyli właściwych propozycji. Cechy: wewnętrzny ład, harmonia, równowaga, rytmiczność, symetria.
Naśladowanie natury nie wyklucza iluzji.
7. Mit - opowieść, która wyraża i porząkuje wierzenia jakiejś społeczności. Jej tematem jest zwykle to, co było na początku: powstanie świata, bogów, ludzi.
Wyróżniamy mity: kosmogoniczne (pochodzenie świata), genealogiczne (dzieje rodów królewskich i boskich), teologiczne (o bogach), antropogoniczne (o człowieku)
Funkcje mitów: funkcja poznawcza, światopoglądowa, sakralna, kulturotwórcza.
Mitologia - zbiór mitów danej społeczności (np. mitologia słowiańska itd.)
8. Doktryna - zbiór sprecyzowanych poglądów, które dotyczą nurtu religijnego, filozoficznego oraz politycznego.
9. Archetyp - pierwowzór, pradawne wyobrażenie wzorów ludzkich postaw i zachowań tkwiących w świadomości zbiorowej każdej społeczności.
10. Politeizm - wiara w wielu bogów, przeciwieństwem tego słowa jest wyraz monoteizm.
11. Sacrum - dotyczy świętości, przestrzeni świętej związanej z bogami. Profanum nazywa doświadczenia codzienne (ludzkie, zwykłe)
12.
2. Stoicyzm - propagował życie zgodnie z rozumem i opanowanie namiętności jako najwyższą cnotę i warunek szczęścia. Ideałem człowieka jest mędrzec, który uniezależnia się od wszelkich wyroków losu. Cel: osiągnięcie wewnętrznego spokoju.
3. Sceptycyzm - prawda jest niedostępna człowiekowi ze względu na ograniczone możliwości poznawcze.
4. Epikureizm - życie szczęśliwe to życie rozumne, moralne i cnotliwe, cel: dążenie do przyjemności i szczęścia, warunek szczęśliwego życia: brak cierpień
5. Cynizm - demonstrował swoje lekceważenie dla wszelkich społecznych konwenansów, nie dostrzegli np. nic zdrożnego w publicznym załatwianiu naturalnych potrzeb.
6. Antycznym ideałem piękna był umiar, oszczędność formy osiągnięta dzięki zastosowaniu kanonu, czyli właściwych propozycji. Cechy: wewnętrzny ład, harmonia, równowaga, rytmiczność, symetria.
Naśladowanie natury nie wyklucza iluzji.
7. Mit - opowieść, która wyraża i porząkuje wierzenia jakiejś społeczności. Jej tematem jest zwykle to, co było na początku: powstanie świata, bogów, ludzi.
Wyróżniamy mity: kosmogoniczne (pochodzenie świata), genealogiczne (dzieje rodów królewskich i boskich), teologiczne (o bogach), antropogoniczne (o człowieku)
Funkcje mitów: funkcja poznawcza, światopoglądowa, sakralna, kulturotwórcza.
Mitologia - zbiór mitów danej społeczności (np. mitologia słowiańska itd.)
8. Doktryna - zbiór sprecyzowanych poglądów, które dotyczą nurtu religijnego, filozoficznego oraz politycznego.
9. Archetyp - pierwowzór, pradawne wyobrażenie wzorów ludzkich postaw i zachowań tkwiących w świadomości zbiorowej każdej społeczności.
10. Politeizm - wiara w wielu bogów, przeciwieństwem tego słowa jest wyraz monoteizm.
11. Sacrum - dotyczy świętości, przestrzeni świętej związanej z bogami. Profanum nazywa doświadczenia codzienne (ludzkie, zwykłe)
12.
13. Dionizje to święta organizowane ku czci boga Dionizosa (boga wina).
14. Cechy dramatu antycznego:
- Budowa dramatu
Prolog - przedstawienie tematu, przedakcja
Parados - pieśń chóru na wejście
Epeisodiony - części recytowane (aktorskie)
Stasiomony - pieśni chóru
- rola chóru
- Katharsis
- Nad bohaterem ciąży fatum (los, który nie zostanie zmieniony". Jest bohaterem tragicznym.
Zasada trzech jedności:
- jedność czasu (akcja trwa od świtu do zmierzchu)
- jedność miejsca
- jedność akcji (wątki poboczne nie są rozwijane)
15. Pieśń - utwór liryczny o regularnej budowie podzielony na strofy. Tematyka pieśni jest różnorodna (przeważnie poważna) np. religijna, biesiadna, miłosna, filozoficzna czy refleksyjna.
16. Psalm - uroczysta pieśń religijna o charakterze modlitwy lub hymnu pochodzącej z Księgi Psalmów. Psałterzem nazywamy zbiór psalmów.
Psalmy mają różnorodny charakter, więc ze względu na treść dzielimy je na pochwalne, dziękczynne, żałobne, błagalne, mądrościowe, prorockie, uniwersalne.
17. Przypowieść - epika, świat przedstawiony jest podporządkowany ukrytemu, przenośnemu sensowi opowiadanej historii. Jej bohaterowie są pozbawieni cech indywidualnych, a wydarzenia ilustrują uniwersalne prawdy egzystencjalne.
18. Apokalipsa - opis szczególnego rodzaju proroctwa, dotyczącego tego, co ma się wydarzyć w dniach ostatecznych, przekazywanego przez Boga prorokowi.